Áfangalýsing:
Í áfanganum verður fjallað um náttúruvísindi í víðu samhengi, efnafræði, líffræði, jarðfræði og eðlisfræði og hvernig þessar greinar tengjast. Í áfanganum verður fjallað um vísindalega aðferðafræði og grunnhugtök hennar: Tilraun/könnun, breyta, tilgáta, kenning og lögmál. Nemendur eru þjálfaðir í meðferð á tölulegum gögnum, vinnu með mismunandi mælieiningar ásamt réttri notkun heimilda samkvæmt APA kerfinu í verkefnavinnu áfangans. Efnislega er lögð áhersla á orkuhugtakið, orkuauðlindir og mögulega nýtingu endurnýjanlegra orkulinda í heimabyggð. Aðrir mikilvægir námsþættir varða þekkingu á vistkerfum jarðar, hringrás efna og sjálfbærni til hagnýtingar í nútíma samfélagi.
Forkröfur: Engar
Markmið:
Nemandi skal hafa aflað sér almennrar þekkingar og skilnings á:
- grundvallar flokkun vísindagreina og helstu greinum náttúruvísinda.
- mismunandi tegundum heimilda, t.d. muninum á frumheimildum og eftirheimildum.
- megin rannsóknaraðferðum í náttúruvísindum, félagsvísindum og hugvísindum, t.d. mun á megindlegum og eigindlegum aðferðum.
- Framsetningu þekkingar í formi skýrslu.
- SI – einingakerfinu.
- uppbyggingu efna og fyrirbæra, allt frá frumefnum til vetrarbrauta.
- ólífrænum og lífrænum efnum.
- helstu orkulindum jarðarbúa (jarðefnaorku, vatnsorku, vindorku, sólarorku, jarðvarma og kjarnorku).
- innri og ytri öflum jarðar og helstu áhrif þeirra.
- orkunotkun jarðarbúa og tengsl hennar í víðu samhengi t.d. við kolefnishlutlausan bruna lífrænna efna, gróðurhúsaáhrif, orkunotkun við fæðuframleiðslu og matvælaöryggi.
- vatni og mikilvægi þess innan og utan lífvera.
- einkennum helstu fylkinga lífvera, aðal vistkerfum jarðar og dæmi um samsetningu þeirra.
- sjálfbærni.
Nemandi skal hafa öðlast leikni i að:
- ræða og kynna efni áfangans.
- tengja mismunandi greinar náttúruvísinda.
- nota viðeigandi heimildir á heiðvirðan hátt og geta þeirra eftir viðurkenndum kerfum.
- útskýra byggingu efna (frá öreindum til efnasambanda) og mun á helstu flokkum lífrænna efna.
- útskýra uppruna orku á jörðinni.
- útskýra mikilvægi þess að auka nýtingu matvæla.
- lýsa hringrás orku og kolefnis á jörðinni.
- útskýra áhrif vatns og saltlausna á frumur líkamans.
- lýsa einkennum lífvera og greina fylkingu þeirra.
- greina helstu lífverur og umhverfisþætti valinna vistkerfa.
Nemandi skal geta hagnýtt þá almennu þekkingu og leikni sem hann hefur aflað sér til að:
- taka þátt í umræðu um efni áfangans á ábyrgan og sjálfstæðan hátt.
- geta tekið rökstudda og gagnrýna afstöðu til málefna sem tengjast endurnýjanlegum orkugjöfum.
- geta tekið rökstudda og gagnrýna afstöðu til málefna sem tengjast aðgengi að hreinu vatni fyrir allar lífverur.
- átta sig á mikilvægi þess að hafa nokkra yfirsýn yfir megin viðföng helstu raungreina til skilnings á ýmsum umhverfis- og heilsufarslegum álitamálum.
- draga ályktanir af rannsóknarniðurstöðum og rökstyðja þær út frá viðurkenndum heimildum.
- stuðla að sjálfbærni í samfélaginu, í starfi og í leik.
- afla sér víðtækari þekkingar á sviði náttúruvísinda.
